هنر از جایی شروع می‌شود که حکمت و فلسفه هست + فیلم
تاریخ انتشار: ۲۳ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۷۳۵۸۵
در ششمین نشست "فراروایت"، دومین گفت‌وگوی مهدی متولیان با حسین امیری، پژوهشگر هنر و کارگردان تئاتر، درباره درونمایه عرفانی در مجموعه آثار روایت فتح انجام شد. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حسین امیری بحث خود را این‌گونه آغاز کرد که در نشست قبلی به اشتراکات رمانتیسیزم و عرفان اشاره کردیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مهدی متولیان برای بسط و گسترش موضوع مسئله نسبت عرفان با عقلانیت و خرد، و نسبت رومانتیسیزم با عقلانیت و خرد را پیش کشید. او گفت: در ادبیات کلاسیک‌مان همیشه یک دوگانگی بین عقل و عشق شکل می‌گرفت که تضادهایی ایجاد می‌کرد که باعث باروری ادبیات بود. اما در منظر عرفا بین عقل و عشق تضادی نیست. حتی می‌بینید که آقای آوینی در کتاب فتح خون خود تعبیری دارد که: "اگرچه عقل نیز اگر پیوند خود را با چشمه خورشید نبُرد، عشق را در راهی که می‌رود تأیید خواهد کرد" یعنی می‌خواهد بگوید بین عقل و عشق تضاد و تقابلی نیست. در واقع تضاد در سطح عقل جزوی معاش‌اندیش با عشق پیش می‌آید، نه عقل انسان کامل. ولی در رومانتیسیزم این پس‌زمینه وجود دیده نمی‌شود و احساسات‌گرایی که وجود دارد در نفی و تقابل با عقل است.
در پاسخ، امیری به شکل‌گیری رومانتیسیزم اشاره کرد که وقتی قرن‌ها تحت حاکمیت کلیسا در غرب، نوعی عقل خشک و انعطاف‌ناپذیر که هر چیزی را مخالف خود می‌دید، منکوب می‌کرد، حکومت داشته، پس از آن جنبش‌هایی علیه آن اتفاق می‌افتد. یکی از این جنبش‌ها که در هنر و ادبیات، در نفی همان دوران خشک عقل‌سالاری و کادربندی در آثار هنری به وجود آمد، رومانتیسیزم بود.
گرفتار جزر و مدّ تبیین‌های مادی انقلاب نشویم/ شناخت انقلاب اسلامی در گرو فهم "فلسفه سیاسی" آن استدر مقابل زمینه‌های پیدایش عرفان چیست؟ عرفان هنگام به کمال رسیدن عقل و حتی یک گام بالاتر می‌رود. در ایران فخررازی در زمانه خود به جایی می‌رسد که قرآن را به فارسی ترجمه می‌کند. تا قبل از این، ترجمه قرآن در آن زمان ممنوع بوده و بر این باور بودند که در ترجمه دخل و تصرفی ]در معنا[ صورت می‌گیرد. باورشان این بود که با کلمات معنی قرآن را نمی‌توان ترجمه کرد. چرا که قرآن چیزی فراتر از زبان عربی است. و اصلاً قرآن عربی را هم در تاریخ دارای جایگاه کرده است. این اتفاق (ترجمه قرآن) در قرن سوم می‌افتد. زمانی که مسلمانان تشنه‌اند که قرآن را بیشتر بفهمند. آن وقت است که عرفان نظری برای فهم بیشتر قرآن کم‌کم شکل می‌گیرد. می‌خواهند یک گام فراتر از معنی را بفهمند. عرفان از یک نقطه کمال‌خواهی شروع می‌شود، نه برای فرار از واقعیت. این خاستگاه باعث می‌شود که در هنر هم شعر دوره عرفانی به اوج خود می‌رسد و نقطه تکامل آن می‌شود اشعار حافظ. ولی در اروپا دوره کلاسیزم دوران اوج ادبیات است نه دوره رمانتیسم.
متولیان در ادامه پرسید: شهید آوینی در مقاله منشور تجدید عهد هنر، تزهایی در مورد جایگاه حکمت و عرفان در هنر می‌دهد، ولی می‌دانید که ما به طور متعارف هنر را همین فرایندهای تکنیکی مرسوم می‌شناسیم. به نظر شما نسبت عرفان با ذات هنر چیست؟ آیا این‌دو پیوند و اتحاد ذاتی دارند یا فقط می‌توانند در مقاطعی با هم نسبت پیدا کنند؟
امیری پاسخ داد: زمانی که این مقاله (منشور تجدید عهد هنر) به نگارش درآمده، دورانی است که فیلم‌هایی همچون هامون، پری و... که مدعی نگاه فلسفی و عرفانی هستند، ساخته می‌شد. در آن زمان سؤالات خیلی بدوی و کودکانه‌ای هم در رسانه‌ها و هم در حوزه‌ی مدیریت مطرح بود... منشأ این سوالات این بود که آن کارگردان که آن‌ها تعریف می‌کنند، هنرمند نیست. فن کارگردانی دارد و آن فیلم یا تئاتری که می‌گویند هنر نیست. در حالی که تئاتر در رأس تاریخی خودش هنر است و هدفش پالایش روان انسان و جامعه است و به نوعی خاستگاه عرفانی دارد برای شناخت حقیقت... ولی در چند سال اخیر چیزی دیگر از هنر به ما رسیده. حتی "art" هم الآن به معنی "فن" است. این نوع طبقه‌بندی به نام هنر محصول دنیای مدرن است.
در ادامه متولیان پرسید: به هر حال هنر لفظ کهنی است و در گذشته چه چیز هنر خوانده می‌شد و آن ویژگی مشترکی که به آن هنر گفته می‌شد، چه بوده؟ امیری در پاسخی کوتاه گفت: به والا بودن و از یک مرتبه‌ای بالاتر بودن یک فن. مثال آهنگری که مثل سایر آهنگران هر چیزی نمی‌ساخته و نسبت به دیگر سازندگان وجوه بالاتر و خاصی را در این فن می آورده است...
گلشنی: جریانی غیرفلسفی به نام فلسفه، دانشگاه‌ها را به قهقرا می‌برد / به رهبری نامه نوشتم، اما دستورات راهگشای ایشان را اجرا نکردندامیری اعتقاد داشت هنر از جایی شروع می شود که حکمت و فلسفه وجود دارد و هنر خود حکمت و فلسفه است.
امیری در بخش دیگری از سخنانش در باب فقدان عرفان در جامعه و ظاهربینی مفرطی که شکل گرفته است صحبت کرد و گفت: به عنوان مثال همه مشکلات و مفاسدی که در اقتصاد داریم، از آن است که انسان ها به رزاقیت خدا اعتقاد ندارند. در حالی که "رزاق" یکی از اسماء الهی است که می‌تواند سرمنشأ شکل‌گیری علم اقتصاد باشد، اما نه در این فرهنگ ظاهرگرایی حاکم. بسیاری از مشکلات ما از دینی نبودن اقتصاد است. اما منظور نه آن دینی است که فقط حلال و حرام را تعیین کند، بلکه دینی که انسان‌ها را با این اقتصاد دینی بار بیاورد و سبک زندگیش را شکل بدهد.
متولیان با اشاره به گفت‌وگوی جلسه قبل که استاد امیری از عدم امکان تولید مجدد روایت فتح با آن مشخصات عرفانی، سخن گفته بود، پرسید که چرا علی‌رغم نیاز همیشگی انسان به عرفان ما نمی‌توانیم آن نوع مستند را دوباره تولید کنیم؟
امیری گفت: عرض من این بود که آن جوان‌هایی که با تأثیر مستقیم نفس امام خمینی متحول شدند، در این دوره نیستند و وجود ندارند. وجه دیگر آن است که آدمی همچون آوینی وجود ندارد که در بطن اتفاق باشد، و با درکی بالاتر بتواند این اتفاق را روایت کند. یعنی مواد اولیه آن کار وجود ندارد. اما به طور کلی برای کار عرفانی ساختن مواد اولیه زیادی همیشه وجود دارد. مثلاً چند سال پیش شهاب حسینی فیلم ساکن طبقه وسط را ساخت که کاملاً یک فیلم عرفانی است. به هر حال عرفان هر آدمی اندازه ای دارد و در این فیلم عرفان در آن حدی است که از قالب های مرسوم یک گام بالاتر آمده و استفاده بسیار عجیبی از موسیقی کرده است.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: فرهنگ و هنر فیلم های سینمایی ایران سینمای ایران سینما فلسفه فرهنگ و هنر فیلم های سینمایی ایران سینمای ایران سینما فلسفه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۷۳۵۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شهید مطهری در اوج حکمت و استادی، روضه خوانی را ترک نکرد
به گزارش خبرنگار مهر، مراسم چهل و پنجمین سالگرد شهادت آیت الله دکتر مرتضی مطهری در مسجد جامع نارمک برگزار شد. در این مراسم که از طرف خانواده شهید مطهری و ستاد سالگرد برگزار شد، اقشار مختلف مردم حضور داشتند.
حجت الاسلام سید محمدرضا هاشمی تهرانی در این مراسم سخنرانی خود را با موضوع علم و معرفت و جایگاه عالم دینی در جامعه آغاز کرد و گفت: در سیره امام جعفر صادق (ع) جهل و نادانی بزرگترین مرض بود. انسان در حرف ممکن است ادعای دینداری داشته باشد، اما تا مادامی که نسبت به توحید و ولایت جاهل و نادان باشد و نتواند حق را از باطل تشخیص دهد، دینداری اش هم ارزشی نخواهد داشت.
وی با اشاره به روایتی که در زمره روایات دقیق اهل بیت (ع) است اظهار داشت: از پیامبر اکرم (ص) سوال کردند که کدام عمل از همه اعمال پرفضیلت‌تر است. پیامبر در جواب فرمودند: پرفضیلت‌ترین عمل، علم به خداست. سوال کننده متعجب شد و فکر کرد که پیامبر متوجه سوال وی نشده است و دوباره سوال را پرسید. حضرت نگاهی کردند و باز فرمودند همان پاسخ را فرمودند. سوال کننده تعجبش بیشتر است و گفت من از عمل می‌پرسم شما جواب من را چیز دیگری می‌دهید. حضرت فرمود اگر کسی علم به خدا نداشته باشد، معرفت به توحید نداشته باشد، شناخت نداشته باشد کمترین اعمال او مقبول درگاه خداوند است. اما آن کسی که نمی‌داند چه کسی را می‌پرستد و علم به خدا ندارد و حقیقت توحید برای او مجهول است هر چقدر هم عمل کند فایده‌ای ندارد.
هاشمی تهرانی با بیان اینکه علم و معرفت یک حقیقتی است که ائمه اطهار مکرراً شیعیان را به آن‌ها توصیه می‌کردند، تصریح کرد: محب و شیعه بی‌سواد و بی‌معرفت، به درد اهل بیت (ع) نمی‌خورد. معارف غنی اهل بیت (ع) غیر از این چیزهایی است که ما در کتاب‌های خود می‌خوانیم. اهل بیت (ع) در مقام آموزش شیعیان یک راه خاصی را طی کردند. شیعه و محب بی سوادِ جاهل به چه دردی می‌خورد.
این سخنران با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های برجسته و منحصربفرد استاد مطهری این بود که تراز منبر را در عالی‌ترین سطح خود حفظ کرد، ادامه داد: استاد مطهری جایی که منبر می‌رفت وقتی پایین می‌آمد منبر و مطالب او کتاب معرفتی شیعه می‌شد. در زمان خود برخی از این کتب به چاپ ۴۰، ۵۰ و ۶۰ می‌رسید.
استاد مطهری تراز عالم دینی را حفظ کرد. اینکه ما بنشینیم خواب، خاطره و حکایات شخصی تعریف کنیم به چه دردی می‌خورد. باید از استاد مطهری یاد بگیریم.
حجت الاسلام هاشمی تهرانی گفت: ابان ابن تغلب از بزرگترین اصحاب اهل بیت بوده است. کسی که امام صادق (ع) برای او احترام ویژه‌ای قائل بود. ذهبی یکی از رجالیون قدرتمند اهل تسنن نقل می‌کند که احترام ابان ابن تغلب در مسجد النبی و مدینه بیشتر از امام صادق (ع) بوده است. تمام مسلمانان از جمیع فرق به این شخصیت بزرگ سترگ آن زمان احترام می‌کردند. امام صادق (ع) مکرر می‌فرمود خدا ابان ابن تغلب را رحمت کند، او ۴۰ هزار حدیث از پدرم امام باقر (ع) حفظ کرده بود، مکرر فرمود اگر ابان نبود روایات امام باقر (ع) ضایع شده بود. این‌ها شیعه بودند و در مسیر احیای امر اهل بیت کار می‌کردند.
این سخنران مذهبی اضافه کرد: هیئت گرفتن و نماز جماعت فوق‌العاده خوب است، اما آنچه که یکایک ما موظف هستیم این است که معارف اهل بیت (ع) را ابتدا یاد بگیریم و به نسل بعد خود منتقل کنیم.
وی با اشاره به اینکه مساله حجاب یکی از معضلات کف جامعه است که خیلی فراگیر است، ابراز کرد: بسیاری از بزرگان و مسئولین نظام دغدغه حجاب دارند. اگر معارف دینی در سطوح مختلف ارائه می‌شد و با این جوانان حرف زده می‌شد اینجای کار نبودیم. آیت الله مطهری با سعه صدر با تمام مخالفین بحث می‌کرد. مباحثات دقیق، بدون اینکه از کوره در برود. اسلام این را می‌خواهد که انسان آنچنان قدرت پیدا کند و معرفت عمیق دینی را آنچنان ارائه کند و بگوید هر کسی هر چه شبهه دارد بیاورد. این خصیصه مکتب تشیع و امام صادق (ع) است. علمای ربانی دین ما این چنین بودند.
هاشمی تهرانی گفت: تهران بزرگانی به خود دیده است. مرحوم ابوالحسن رفیعی قزوینی، مرحوم شاه آبادی در تهران منبرهای عمیق معرفتی می‌رفتند که پامنبری‌ها آن‌ها طلاب و دانشجو نبودند، بازاری‌های تهران بودند. مرحوم آیت الله میرزا عبدالکریم روشن در چهارراه سیروس برای مردم توحید تبیین می‌کرد.
او با ابراز تأسف از اینکه امروزه در فضای حقیقی و مجازی حشر با علما از بین رفته است، اظهار داشت: علمای ربانی در برخی نقاط مهجورند. هیئات مذهبی خیلی اوقات منبری ندارد. آقای مداح می‌آید سینه زنی را برگزار می‌کنند و تمام می‌شود.
حجت الاسلام هاشمی تهرانی در پایان گفت: برخی آقایان علم‌شان که بالا می‌رود دیگر ابا دارند که روضه بخوانند اما شأن جلیل القدر مرحوم آقای مطهری این بود که در اوج حکمت و استاد تمامی حوزه و دانشگاه وقتی منبر می‌رفت روضه می‌خواند و در روضه برای سیدالشهدا هق هق می‌کرد که نشان می‌دهد در اوج علم و معرفت هم که باشی تنها راه نجات، راه اختصاصی رحمت واسعه حضرت سیدالشهداء (ع) است.
کد خبر 6095665
تداوم بارندگیها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش مییابد